vir

vir
vĭr, vĭri ( gen. plur. virūm, Enn. ap. Charis. p. 251 P., or Ann. v. 280 Vahl.; id. ap. Fest. p. 257 Müll., or Ann. v. 394 Vahl.; Verg. A. 6, 553 al.), m. [Sanscr. vira, hero; the root is in O. H. Germ. weralt; Angl.Sax. veruld; Engl. world, i. e. age or generation of men], a male person, a man (opp. femina; cf. mas).
I.
In gen.:

virum me natam vellem,

Ter. Phorm. 5, 3, 9:

deque viro factus (mirabile') femina,

Ov. M. 3, 326:

ambiguus fuerit modo vir, modo femina Sithon,

id. ib. 4, 280:

mulier conjuncta viro,

Lucr. 5, 1012:

vir mulierque,

Tib. 2, 2, 2:

sapientissimorum nostrae civitatis virorum disputatio,

Cic. Rep. 1, 8, 13:

vir prudens,

id. ib. 1, 12, 18:

clari viri,

id. Fam. 6, 6, 12:

vir clarus et honoratus,

id. Sen. 7, 22:

praestantior,

id. ib. 23, 84:

bonus et sapiens et legibus parens,

id. Fin. 3, 19, 64; cf. id. Off. 3, 15, 64;

v. bonus: optimi (opp. homines improbi),

id. Cael. 5, 12:

fortis,

id. Fin. 3, 8, 29; id. Rep. 1, 3, 5:

turpissimus,

Sall. J. 85, 42:

nefandus,

Verg. A. 4, 498.—
II.
In partic.
A.
A man as related to a woman, a husband, maritus (very freq.):

is (Juppiter) amare occepit Alcumenam clam virum,

Plaut. Am. prol. 107; 111; 134; 1, 3, 4; Ter. Hec. 4, 1, 1:

quem (vultum) dicitur Xanthippe praedicare solita in viro suo fuisse,

Cic. Tusc. 3, 15, 31; id. Verr. 5, 31, 82; id. Cael. 13, 32; id. Fam. 7, 23, 4; Liv. 1, 46, 6; Hor. C. 2, 18, 28; 3, 3, 68; id. S. 1, 2, 127 al.; Ov. M. 1, 146; Petr. 111; Quint. 5, 10, 62; 5, 11, 28; 7, 1, 28; Suet. Aug. 69; id. Calig. 25; id. Claud. 29; id. Ner. 35; id. Dom. 22 al.— Transf., of animals, the male, mate, etc., Verg. E. 7, 7; Ov. M. 1, 660; Mart. 3, 93, 11; Sol. 23.—
B.
A man (opp. a boy):

pueri hoc possunt, viri non potuerunt?

Cic. Tusc. 2, 14, 34:

ex toto non sic pueri ut viri curari debent,

Cels. 3, 7 fin.:

pueroque viroque,

Ov. M. 13, 397:

neque eos (pueros) prius in urbem redire, quam viri facti essent, statuit,

Just. 3, 3, 7:

cum essem parvulus... quando factus sum vir, etc.,

Vulg. 1 Cor. 13, 11.—
C.
Pregn., a man, a man of courage, principle, or honor, one who deserves the name of a man: Marius rusticanus vir, sed plane vir, cum secaretur, vetuit se alligari... Ita et tulit dolorem, ut vir;

et, ut homo, majorem ferre sine causā necessariā noluit,

Cic. Tusc. 2, 22, 53; cf. id. Fam. 5, 17, 3:

cum is jam se corroboravisset ac vir inter viros esset,

id. Cael. 5, 11:

te oro, te colligas virumque praebeas,

id. Fam. 5, 18, 1: si vir esse volet, praeclara sunodia, id. Att. 10, 7, 2:

tum viro et gubernatore opus est,

Liv. 24, 8, 1; 1, 41, 3; 1, 46, 6;

2, 38, 6 et saep.: si quid in Flacco viri est, Non feret,

Hor. Epod. 15, 12.—
D.
In milit. lang.
1.
In gen., like our man, for soldier (syn. miles):

dispertiti viri, dispertiti ordines,

Plaut. Am. 1, 1, 65; cf.:

boat Caelum fremitu virum,

id. ib. 1, 1, 78: vir [p. 1995] unus cum viro congrediendo, T. Manlius, M. Valerius, quantum Gallicam rabiem vinceret Romana virtus, docuerunt, Liv. 38, 17, 8.—
2.
In partic., as opposed to the cavalry, a foot-soldier (syn. pedes):

equites virique,

Liv. 21, 27, 1:

magnā voce trahens equitemque virosque,

Sil. 9, 559:

passim turmaeque virique, etc.,

Petr. 123.—Hence, prov.: equis viris, or viris equisque, with horse and foot, i. e. with might and main; v. equus.—
E.
With emphasis in place of a pronoun of reference, is, ille, etc.:

fletusque et conploratio fregere tandem virum,

Liv. 2, 40, 9:

hae tantae viri virtutes,

id. 21, 4, 9; Sall. J. 9, 3.—
F.
Distributively, each man, every man:

vir virum legit, of choosing a senator,

Suet. Aug. 35:

vir cum viro congrediaris,

Liv. 22, 14, 14: legitque virum vir, singled out (in battle), Verg. A. 11, 632 (an imitation of Hom. Il. 4, 472: anêr d andr ednopalizen):

cum vir virum legisset,

i. e. a companion in battle, Liv. 9, 39, 5; cf.

, in a sarcastic transfer-: ille (Clodius), qui semper secum scorta, semper exoletos, semper lupas ducebat, tum neminem, nisi ut virum a viro lectum esse diceres,

Cic. Mil. 21, 55.—
G.
Human beings ( poet. homines, opp. pecudes), Ov. M. 1, 286; cf. Verg. A. 6, 553.—
H.
Manhood, virility ( poet. and very rare):

ut relicta sensit sibi membra sine viro,

Cat. 63, 6:

ferro mollita juventus Atque exsecta virum,

Luc. 10, 134.

Lewis & Short Latin Dictionary, 1879. - Revised, Enlarged, and in Great Part Rewritten. . 2011.

Игры ⚽ Поможем написать курсовую

Look at other dictionaries:

  • vir — vir̃ interj. NdŽ kartojant nusakomas: 1. vieversio čiulbėjimas: Vir vir vir vir, vieversėli, tu su manim giedok kartu A1885,56. 2. greitas vingiuojamas bėgimas: Žiurkelė vir̃ vir̃ vir̃ par gryčią ir parlėkė Ėr. Užlipu ant aukšto – tik vir vir… …   Dictionary of the Lithuanian Language

  • Vír — Vír …   Deutsch Wikipedia

  • VIR — oder Vír (meist von vir = Wirbel) ist der Name folgender Orte: Vir (Slowenien), in der Občina Benedikt, Slowenien Vir (Kroatien), ein Ort auf der gleichnamigen Insel in Kroatien Vir (Insel), eine dalmatische Mittelmeerinsel Vir (Bosnien und… …   Deutsch Wikipedia

  • Vir — oder Vír (meist von vir = Wirbel) ist der Name folgender Orte: Vir (Slowenien), in der Občina Benedikt, Slowenien Vir (Kroatien), ein Ort auf der gleichnamigen Insel in Kroatien Vir (Insel), eine dalmatische Mittelmeerinsel Vir (Bosnien und… …   Deutsch Wikipedia

  • vir — vȋr m <N mn vírovi> DEFINICIJA 1. ekspr. izvor, vrelo 2. nemirno mjesto na vodi gdje se voda okreće u struji ili drugačije izazvanim vrtloženjem; vrtlog ONOMASTIKA pr. (etnici): Vȋrovac (190, Osijek, Podravina, Zagreb), Vȋrovčec (Đurđevac) …   Hrvatski jezični portal

  • vir — s. v. bulboacă, bulboană, ochi, valvâr tej, vâltoare, vârtej, volbură. Trimis de siveco, 13.09.2007. Sursa: Sinonime  vir s. n., pl. víruri Trimis de siveco, 10.08.2004. Sursa: Dicţionar ortografic  VIR s.n. (mar.) Corecţie care se introduce în …   Dicționar Român

  • vir- — vir ♦ Éléments, du latin vir « homme » : triumvir. vir , vir ❖ ♦ Éléments, du lat. vir « homme » (mâle), qui entrent dans des composés latins tels que virago, viril, décemvir, triumvir… …   Encyclopédie Universelle

  • vir — que daí vem (= resulta) que a sementeira se deve fazer cedo. vir a ele veio a verificar o erro; vinha à janela; veio a Lisboa. vir com veio com o irmão; vens com essas desculpas. vir de ela veio de barco; vinha de Santarém; essa palavra vem do… …   Dicionario dos verbos portugueses

  • VIR — or Vir can refer to:*ICAO airline designator for Virgin Atlantic Airways *Vascular and interventional radiology *Vir (island), an island in the Adriatic Sea *The abbreviation for the constellation Virgo *Virginia International Raceway *Vir Cotto …   Wikipedia

  • -vir — vir ❖ ♦ Éléments, du lat. vir « homme » (mâle), qui entrent dans des composés latins tels que virago, viril, décemvir, triumvir… …   Encyclopédie Universelle

  • VIR — avex vi, quod viribus praestet; an a Virtute; an ex Hebraeo Gap desc: Hebrew per aphaeresin; an a Vireo? quatuor modis intelligitur, Sexu, quô nascitur ut masculus sit; Aetate, quâ differt a puero; Lege, quâ maritus; Animô, quô in suo etiam sexu… …   Hofmann J. Lexicon universale

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”